Stomia – co to jest? Wyjaśniamy
Stomia to termin medyczny określający chirurgicznie wytworzone połączenie światła narządu jamistego, najczęściej jelita lub moczowodu, z powierzchnią skóry. Głównym celem wyłonienia stomii jest umożliwienie organizmowi wydalania kału lub moczu, gdy naturalne drogi wydalnicze są z różnych powodów niedrożne, uszkodzone lub musiały zostać czasowo wyłączone z funkcjonowania. Jest to rozwiązanie, które w wielu przypadkach ratuje życie lub znacząco poprawia jego jakość, pozwalając na normalne funkcjonowanie organizmu mimo poważnych problemów zdrowotnych. Wygląd stomii jest zazwyczaj czerwonawy lub różowy, wilgotny, i zwykle wystaje około 1-3 cm ponad powierzchnię skóry. Ważne jest, aby wiedzieć, że stomia nie jest unerwiona, co oznacza, że jej dotykanie nie powoduje bólu. Zrozumienie, co to jest stomia, jest pierwszym krokiem do oswojenia się z tą sytuacją i podjęcia odpowiednich kroków w jej pielęgnacji i życiu codziennym.
Rodzaje stomii i ich umiejscowienie
Istnieje kilka rodzajów stomii, które klasyfikuje się przede wszystkim ze względu na to, z którego odcinka układu pokarmowego lub moczowego została wytworzona. Najczęściej wyróżnia się trzy główne typy: kolostomię, która jest wyłoniona na jelicie grubym, ileostomię, utworzoną na jelicie cienkim, oraz urostomię, która stanowi połączenie z układem moczowym. Umiejscowienie stomii na ciele pacjenta jest ściśle związane z rodzajem operacji i przyczyną jej wyłonienia. Zwykle stomia jest umieszczana na brzuchu, w miejscu, które jest dogodne do przyklejenia sprzętu stomijnego i pozwala pacjentowi na samodzielną pielęgnację. Wybór miejsca jest indywidualny i uwzględnia anatomię pacjenta oraz jego styl życia.
Wskazania i przyczyny wyłonienia stomii
Wyłonienie stomii jest procedurą medyczną stosowaną w sytuacjach, gdy naturalne funkcje wydalnicze organizmu są zaburzone. Najczęstszymi przyczynami, które prowadzą do konieczności wyłonienia stomii, są choroby nowotworowe, dotykające jelita grubego, odbytnicy czy pęcherza moczowego. Również przewlekłe choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, stanowią częste wskazanie do wykonania stomii. Inne powody obejmują urazy jamy brzusznej, wady wrodzone układu pokarmowego lub moczowego, a także skomplikowane powikłania pooperacyjne. Stomia może być również wyłoniona czasowo, na przykład w celu umożliwienia regeneracji jelita po rozległej operacji, lub definitywnie, gdy naturalne drogi wydalnicze zostały nieodwracalnie usunięte, jak ma to miejsce po amputacji odbytnicy.
Pielęgnacja stomii i skóry wokół
Prawidłowa pielęgnacja stomii i otaczającej ją skóry jest absolutnie kluczowa dla zapobiegania potencjalnym powikłaniom i zapewnienia komfortu pacjentowi. Skóra wokół stomii jest szczególnie wrażliwa i podatna na podrażnienia, dlatego wymaga szczególnej troski. Należy pamiętać, że jest to miejsce, gdzie skóra styka się z wydzielinami z jelita lub układu moczowego, co może prowadzić do zaczerwienienia, pieczenia, a nawet uszkodzeń naskórka, jeśli pielęgnacja nie jest odpowiednia.
Jak pielęgnować stomię i zmieniać worek?
Podstawą pielęgnacji stomii jest regularne i prawidłowe zmienianie sprzętu stomijnego, czyli worka wraz z płytką przylepną. Przed przystąpieniem do zmiany należy przygotować wszystkie niezbędne akcesoria: nowy worek, płytkę, nożyczki, w razie potrzeby pastę uszczelniającą, puder stomijny, chusteczki nawilżane lub gaziki oraz ręcznik papierowy. Podczas pielęgnacji stomii należy używać łagodnych środków myjących, najlepiej czystej wody lub wody z dodatkiem delikatnego, bezzapachowego mydła. Należy bezwzględnie unikać produktów zawierających alkohol, który silnie wysusza i podrażnia skórę, a także tłustych kremów, które mogą utrudniać prawidłowe przyleganie płytki. Po delikatnym umyciu i osuszeniu skóry, należy ją dokładnie obejrzeć pod kątem ewentualnych podrażnień. Następnie przykleja się nową płytkę dopasowaną do rozmiaru stomii i mocuje do niej worek. Istotne jest prawidłowe dopasowanie sprzętu stomijnego do indywidualnego kształtu i wielkości stomii, co zapewnia szczelność i komfort. Dostępne są systemy jednoczęściowe, gdzie worek i płytka stanowią integralną całość, oraz dwuczęściowe, umożliwiające wymianę samego worka bez konieczności odklejania płytki.
Najczęstsze powikłania po stomii
Mimo postępów w medycynie i chirurgii, życie ze stomią może wiązać się z pewnymi powikłaniami, które wymagają uwagi i odpowiedniego postępowania. Do najczęściej występujących problemów zalicza się podrażnienie skóry wokół stomii, które może być spowodowane niewłaściwą pielęgnacją, uczuleniem na materiał płytki lub wyciekiem treści jelitowej pod nią. Inne możliwe powikłania to przepuklina okołostomijna, czyli uwypuklenie jelita w miejscu wytworzenia stomii, zwężenie stomii, które utrudnia pasaż treści jelitowej, oraz wypadanie stomii, gdy jelito wysuwa się nadmiernie ponad powierzchnię skóry. Mogą również pojawić się infekcje w okolicy stomii. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów, zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką stomijną, którzy udzielą fachowej porady i zaproponują odpowiednie leczenie.
Życie ze stomią – dieta i aktywność
Życie ze stomią nie musi oznaczać rezygnacji z aktywności i pełnego życia. Choć początkowo może to być wyzwanie, odpowiednia wiedza, wsparcie i stosowanie się do zaleceń pozwalają na powrót do normalnego funkcjonowania. Zarówno dieta, jak i aktywność fizyczna odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu dobrego samopoczucia i zdrowia osób stomijnych.
Dieta przy stomii – co jeść, a czego unikać?
Dieta przy stomii powinna być zbilansowana, bogata w witaminy i minerały, aby wspierać regenerację organizmu i zapewnić jego prawidłowe funkcjonowanie. Należy unikać produktów nadmiernie tłustych, ostrych, mocno przyprawionych oraz wzdymających, które mogą powodować dyskomfort, gazy i nadmierną perystaltykę jelit. Szczególną ostrożność zaleca się przy spożywaniu alkoholu, kawy i napojów gazowanych, ponieważ mogą one wpływać na pracę jelit i nasilać problemy z gazami. W przypadku ileostomii kluczowe jest odpowiednie nawodnienie; zaleca się picie minimum 2-2,5 litra płynów dziennie, aby zapobiec odwodnieniu i zagęszczeniu treści jelitowej. Zwiększona ilość błonnika w diecie, choć generalnie korzystna, powinna być wprowadzana stopniowo i z uwagą, ponieważ u niektórych osób może powodować problemy. Zawsze warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem, aby dobrać indywidualny plan żywieniowy.
Jak uprawiać sport i żyć aktywnie ze stomią?
Osoby ze stomią mogą i powinny prowadzić aktywne życie, w tym uprawiać sport. Kluczem jest zachowanie ostrożności i wybór dyscyplin dopasowanych do indywidualnych możliwości oraz rodzaju stomii. Warto unikać sportów ekstremalnych lub tych, które niosą ze sobą wysokie ryzyko urazu brzucha. Odpowiednie zabezpieczenie stomii przed wysiłkiem fizycznym, na przykład poprzez stosowanie specjalnych pasów brzusznych lub specjalistycznej odzieży sportowej, może zapewnić dodatkowe poczucie bezpieczeństwa. Ważne jest również słuchanie swojego ciała i stopniowe zwiększanie intensywności ćwiczeń. Aktywność fizyczna nie tylko wpływa korzystnie na kondycję fizyczną, ale także na samopoczucie psychiczne, redukując stres i poprawiając samoocenę.
Rodzaje stomii: kolostomia, ileostomia i urostomia
Szczegółowe zrozumienie różnic między poszczególnymi rodzajami stomii jest kluczowe dla właściwej pielęgnacji i adaptacji do życia z nią. Każdy typ stomii wiąże się z nieco innymi wyzwaniami i wymaga specyficznego podejścia.
Czym jest kolostomia?
Kolostomia to chirurgicznie wytworzona stomia na jelicie grubym. Jest to jeden z najczęściej wykonywanych rodzajów stomii. W przypadku kolostomii, kał jest wydalany przez otwór w powłokach brzusznych, a jego konsystencja jest zazwyczaj bardziej uformowana niż w przypadku ileostomii, choć może być bardziej płynna, zależnie od tego, z której części jelita grubego została wyłoniona. Ze względu na charakter wydzieliny, kolostomia jest zazwyczaj mniej wymagająca pod względem pielęgnacyjnym niż ileostomia, ale nadal wymaga regularnej wymiany worka stomijnego i dbałości o skórę wokół stomii.
Czym jest ileostomia?
Ileostomia to stomia umieszczona na jelicie cienkim. W tym przypadku treść jelitowa jest bardziej płynna i zawiera więcej enzymów trawiennych, co może być bardziej drażniące dla skóry. Z tego powodu prawidłowa pielęgnacja skóry wokół ileostomii jest szczególnie ważna. Wydaliny z ileostomii są zazwyczaj bardziej obfite i częstsze, co wymaga częstszej wymiany worka stomijnego. Osoby z ileostomią powinny szczególnie dbać o odpowiednie nawodnienie i uzupełnianie elektrolitów.
Czym jest urostomia?
Urostomia to stomia związana z układem moczowym, najczęściej wyłoniona z moczowodu lub fragmentu jelita, który służy jako zbiornik dla moczu. W przypadku urostomii, mocz jest odprowadzany na zewnątrz przez otwór w powłokach brzusznych. Urostomia może być wyłoniona na kilka sposobów, w tym jako tzw. pęcherz jelitowy, czyli zbiornik wytworzony z fragmentu jelita, który zbiera mocz i jest okresowo opróżniany za pomocą cewnika. Podobnie jak w przypadku innych stomii, kluczowa jest higiena i prawidłowe dopasowanie sprzętu stomijnego, aby zapobiec podrażnieniom skóry i infekcjom dróg moczowych.
Dodaj komentarz